VULCANO EOLICO
De video-installatie VULCANO EOLICO bestaat uit drie monitoren en een videoprojectie. De monitoren zijn op sokkels geplaatst, die dicht tegen elkaar aan staan en samen een geheel vormen. De videoprojectie is op de muur of op een projectiescherm rechts van de monitoren. De drie monitoren laten een panoramabeeld zien van de rand van de grote krater van het Eolische eiland Vulcano. De videoprojectie toont een gedeelte van de ruimte boven de krater. Deze ruimte is eveneens onderdeel van het panorama, maar dan iets meer naar rechts opgeschoven.
Hoofdmotief van het werk is de vulkanische rook die uit een spelonk aan de buitenkant van de krater vlak onder de rand ontsnapt en vanwege de windrichting tijdens het maken van de opnamen over de kraterrand heen wordt geblazen. Dit is de rook die de rookpluim vormt die karakteristiek is voor Vulcano en die, getuige de verzen van Vergilius, al eeuwenlang de aanblik van het eiland bepaalt.
Op de drie monitoren ziet de toeschouwer de rooksliert continu van links naar rechts voorbijtrekken. In het projectiebeeld ook, maar dan is de rookpluim intussen veel breder geworden en al enigszins aan het verwaaien. Af en toe zijn op de derde monitor kleine rooksliertjes te zien die net over de rand van de krater uit de aarde vrijkomen. Deze rookpluimpjes stijgen vanwege de luwte daar in tegengestelde richting op en zijn soms van invloed op de dynamiek van de andere rook, daar waar die de kraterrand net aan het passeren is.
Dit motief van voorbijtrekkende rook verbeeldt het domein van de klassieke goden Vulcanus en Aeolus en is bijna zonder onderbreking voor nagenoeg de gehele duur van de installatie te zien.
Door dit hoofdbeeld heen zijn een aantal reeksen van zeer korte beelden geweven, die soms volledig door de rook heenbreken, maar meestal half achter de rook verscholen blijven. Deze beelden zijn voor een belangrijk deel afkomstig uit TV-journaals en documentaires, die in de eerste helft van 1991 voor dit projekt verzameld zijn.
In deze reeksen, die elk een eigen ritme hebben, is een eigentijdse verwerking van een aantal thema's rond Vulcanus en zijn associatie met andere mythologische figuren te zien, in het bijzonder met Minerva en het monster Typhoon. Vulcanus was de god van het vuur, de smid van Jupiter en soms van andere goden en de maker van allerlei vernuftige dingen. Vanwege zijn associatie met het vuur is hij lange tijd als de grondlegger van de menselijke beschaving beschouwd. Hij werkte samen met Minerva, die, naast de betekenis die zij had als beschermster van handwerk en toegepaste kunsten, niet alleen de godin van wetenschap en wijsheid, maar ook een godin van de oorlog was. De verhalen rond de geboorte van Vulcanus vallen soms samen met de verhalen rond de geboorte van het monster Typhoon. Dit monster, dat diep in de aarde tussen Sicilië en Italië zat opgesloten, is zowel symbool van het rommelen van vulkanen en aardbevingen als van vernietigende stormkrachten.
In tegenstelling tot mijn eerdere video-installaties, waarbij de verschillende beeldlagen over alle monitoren verdeeld werden, zijn de secundaire beeldlagen nu grotendeels op één plek - het projectie-beeld - geconcentreerd. Met name de drie beeldlijnen die geassocieerd zijn aan het gezamenlijke werkterrein van Vulcanus, de dubbelslachtige Minerva en het monster Typhoon. Deze beeldlagen zijn alleen in het geprojecteerde beeld, half achter de rook te zien. Andere met Vulcanus c.s. verbonden thema's - zoals associaties met het vuur, krachten in de natuur, oerelementen en primitieve beschavingsvormen - worden getoond in de beelden die volledig doorbreken. Voor een deel zijn deze beelden gebed in de drie reeds genoemde beeldlijnen van het projectiebeeld, maar soms verschijnen zij ook, en dan synchroon, op alle schermen: monitoren en projectiebeeld.
Op de drie aaneengesloten monitoren komen, afgezien van de eerdergenoemde synchroonbeelden, alleen beelden voor die niet afkomstig zijn van televisieregistraties, maar die speciaal voor dit projekt in de ruïnes van Pompeï zijn opgenomen. Deze beelden zijn afwisselend in los verband en in de vorm van 'gebroken' synchroonmixen te zien. Deze Pompeï-synchroonmixen vinden hun voltooiïng in het projectiebeeld, dat op die momenten (televisie)beelden vertoont van ruïnes en wat daarmee gepaard gaat als gevolg van de oorlog die tijdens het verzamelen van de televisiebeelden voor dit projekt gaande was.
De tweedeling die er tot op zekere hoogte is tussen de drie monitoren en de videoprojectie is ook doorgezet in het geluid van de installatie. Voor de 'Eolische' kant van dit projekt heeft Pien Stades een muziekstuk gecomponeerd voor een instrument, bambuso sonoro geheten, dat ontwikkeld is door Hans van Koolwijk. Deze compositie, door Pien Stades zelf uitgevoerd, is gekoppeld aan het hoofdbeeld van de drie monitoren en de videoprojectie. Het 'Vulcanische' element is door Rob Glotzbach vormgegeven. Hij heeft een smeltkroes van geluiden voor het geprojecteerde beeld gemaakt, alsmede de geluiden voor de synchrone beelden.
De remix op deze DVD is een configuratie van drie pictures-in-picture bestemd voor één video-projectie op drie panelen en projectiescherm of wand.
(ndk 1992-2004)
---
installatie (1991-92)
concept en script Nol de Koning, camera Louk Vreeswijk, Nol de Koning; montage Ivo van Stiphout; geluids-band Rob Glotzbach; geluidsafwerking Studio Barradeel, Amsterdam; postproduktie MonteVideo, Amsterdam; muziek Pien Stades WINDKRACHT 7 uitgevoerd door de componist op een bambuso sonoro, gemaakt door Hans van Koolwijk;
vier videotapes 32'30", kleur, geluid (stereo), drie videomonitoren, een videoprojectie (scherm of wand)
remix (2004)
concept en script Nol de Koning, online montage Ramon Coelho, postproduktie Nederlands Instituut voor Mediakunst Montevideo/TimeBasedArts, Amsterdam; 33'24"
|