MISENO
Het uitgangspunt van het videowerk is gebaseerd op het verhaal van Misenus, de trompetter van Aeneas, die kort na het betreden van het vasteland van Italië om het leven kwam. Hij had, zo wordt verteld, de dwaasheid begaan zijn hoorn over de zee te laten schalmen. De zeegod Triton had dit als een provocatie opgevat en hem ogenblikkelijk in de schuimende golven tussen de rotsen laten verdrinken. De titel van het werk is ontleend aan de kaap in Italië die naar de ongelukkige vernoemd is.
De installatie bestaat uit drie videoschermen en een fotowerk dat aan de muur tegenover de videoschermen hangt. Het fotowerk bestaat uit een afbeelding van een bladeren- en takkenwand. De drie videotapes zijn in twee delen onderverdeeld, met daartussen een overgangsdeel van bijna vier minuten.
Het eerste deel (Misenus Aeolides) verbeeldt de kust waar Misenus verdronken is. Dit deel is samengesteld uit beelden die op locatie op de Aeolische eilanden (Italië) zijn opgenomen. Hiermee wijkt de installatie af van de plek van het eigenlijke verhaal. Deze afwijking heeft te maken met het feit dat Misenus een zoon was van Aeolus, de antieke god van de winden. Deze werd verondersteld te wonen op Vulcano - een eiland dat onderdeel uitmaakt van de Aeolische archipel.
Het tweede deel (Miseno/Averno) is meer aan de plek waar Misenus verdronken is gebonden. Het beeld gaat hier van kust - die nog wel op Vulcano is opgenomen -geleidelijk aan over in een panoramabeeld van het Avernusmeer. Dit meer vormde in de antieke mythologie de toegang tot de onderwereld - de onderwereld die Misenus' aanvoerder moest bezoeken, alvorens aan de uitvoering van zijn taak: het stichten van de stad die de wereld zou gaan regeren, te beginnen.
Het Avernusmeer is een kratermeer in de buurt van Napels en ligt in de onmiddellijke nabijheid van de kaap die naar Misenus is vernoemd. In het panoramabeeld bijna aan het eind van de videotapes zijn meer en kaap beide te zien.
Het overgangsdeel wordt beheerst door Tritons golven; dit is het deel waarin Misenus verdrinkt.
Evenals bij de installatie PALINURO, waarmee MISENO nauw samenhangt, wordt de protagonist zelf niet afgebeeld. Maar waar wij in PALINURO Palinurus door zijn geestesbeelden hebben leren kennen, zijn de beeldlagen die door het hoofdbeeld zijn gevlochten bij MISENO meer associatief van aard.
In het eerste deel hebben die beeldlagen vanwege Misenus' positie als aanvuurder van het leger van Aeneas een uitgesproken militair karakter. Deze keuze is medebepaald door het feit dat bij kaap Miseno in de tijd van Vergilius Augustus een belangrijke marinehaven zou doen verrijzen, die bij het vestigen van zijn suprematie een belangrijke rol zou spelen. Het overgangsdeel gaat over de dood, niet alleen vanwege Misenus zelf, maar ook vanwege de uitgebreide beschrijvingen van begrafenisrituelen die bij Vergilius veelvuldig voorkomen. In het tweede deel wordt Vergilius' heimelijke kritiek: de prijs van het rijk (zie hiervoor de toelichting op PALINURO) op meer expliciete wijze en gerelateerd aan onze tijd naar buiten gebracht. Gedeeltelijk gebeurt dit al door het hoofdbeeld dat eindigt met het Avernusmeer zoals dat er heden ten dage bijligt; daarnaast door de beelden van de cultuur en infrastructuur van onze tijd, die op verschillende niveaus door het hoofdbeeld zijn geweven. Zij zijn voor een deel afkomstig uit de verzameling van TV-beelden die in de eerste helft van 1989 voor PALINURO was aangelegd, alsmede uit een aanvullende reeks, die in de periode eind 1989 tot juni 1990 is verzameld. Dit geldt overigens ook voor het eerste en overgangsdeel.
Ter overbrugging van de tijd dat de installatie niet loopt wordt door een vierde tape geluiden die aan het Avernusmeer zijn opgenomen ten gehore gebracht. Deze tape stopt automatisch op het moment dat de installatie door de toeschouwer gestart wordt.
De remix op deze DVD is een configuratie van drie pictures-in-picture bestemd voor één videoprojectie op drie panelen en projectiescherm of wand.
(ndk 1990/2003)
-----
> go to Miseno remix on Vimeo (mp4)
-----
installatie (1990)
concept en script Nol de Koning, camera Louk Vreeswijk, montage Ivo van Stiphout, geluid Rob Glotzbach, muziekadviezen Pien Stades, postprodutie MonteVideo, Amsterdam, stem van de Sibylle Gabrielle Clark, Misenus-signaal een akkoord van Louis Andriessen MAUSOLEUM, muziek deel I Morton Feldman BASS CLARINET AND PERCUSSION, Harry Sparnaay bass clarinet, Johan Faber percussion; muziek deel II Pien Stades AVERNUS;
drie videotapes, 32'30", kleur, geluid (stereo), een geluidstape, drie videoschermen, fotowerk 120 x 120 cm
remix (2003)
concept Nol de Koning, online montage Ramon Coelho, postproduktie Nederlands Instituut voor Mediakunst Montevideo/TimeBasedArts, Amsterdam; 32'41"
|