ET IN UTOPIA - SIBYLLA's KROCHTIGE MOND

Uitgangspunten en vormstructuur van de fantasie

UITGANGSPUNTEN VAN DE FANTASIE

In situ. Het idee is om, indien daarvoor toestemming kan worden verleend, de liederencyclus als een environmental video-installatie en -sculptuur in de Antro della Sibilla Cumana bij Napels te vertonen en dat dan van de eerder beschreven kenmerkende onderdelen van de spelonk - de negen zijgangen, de nis in het nog onoverdekte gedeelte van de gang en de grote gewelfde nis aan het einde van de gang - gebruik wordt gemaakt.
Daarnaast zouden we ook in de ruimtes die verder zijn genoemd - de drie met elkaar verbonden uitgeholde ruimtes, de lage uitgeholde ruimte tegenover de vijfde zijgang, de kleine nis in de rechterwand verderop in de gang en de drie gewelfde nissen tegenover de laatste zijgang - enkele collaterale werken, die thematisch met de liederencyclus verbonden zijn, bij de video-installatie willen betrekken.

Site-specific. Tegelijkertijd is er het besef dat het van weinig realiteitszin getuigt om er zo maar vanuit te gaan, dat het ooit zal lukken om de video-liederencyclus en de collaterale werken op de locatie van de spelonk van de Sibille van Cuma zelf op te mogen stellen. In dat opzicht is het idee voor deze videoliederen-installatie meer wensdroom dan idee, of in termen die ik eerder hiervoor heb gebruikt: een platonische fantasie.*) Deze notie zien we echter niet als een belemmering om de bijzondere locatie van de spelonk voor de uitwerking van de liederencyclus als inspiratiebron en referentiepunt te blijven gebruiken en later te bezien in hoeverre het nodig is om bij de opvoering van het werk op een andere locatie - of in een ruimte waarin de spelonk al dan niet virtueel min of meer kan worden nagebouwd - aan het site-specifieke model van de spelonk vast te blijven houden.
Wat hiermee al wel vaststaat is: (a) dat de structuur van de cyclus voor wat de vorm van het werk betreft uit negen audiovisuele liederen, eventueel met een proloog en een finale, komt te bestaan en (b) dat inhoudelijk bezien de ruimte waarin de videoliederen worden opgevoerd, als een orakelplaats moet worden gezien.

VORMSTRUCTUUR VAN DE FANTASIE

Beeldengalerij. Het basisidee van de videoliederencyclus is dat van een audio-visuele beeldengalerij. Dat wil zeggen dat de spelonk met negen zijgangen de galerij vormt en dat in de zijgangen van de grot negen zangers en/of zangeressen met behulp van audiovisuele middelen als zeg maar (stand)beelden-die-zingen-en-bewegen staan opgesteld.
De bewegingen die de vocalisten daarbij maken zijn summier, min of meer als die van een recitalvocalist of voordrachtskunstenaar die met ingehouden, en slechts af en toe met iets meer uitbundige beweging en gebaren zijn voordracht kracht bijzet. De vocalisten zullen - ook al verkeren ze zoals we verderop zullen zien, in een zekere staat van bezetenheid, in hun bewegingen en gebaren, zonder dat het daarbij al te statisch blijft, terughoudend geregisseerd moeten worden.
Iedere vocalist wordt - individueel - door één instrumentalist begeleid, bij voorkeur voor iedere vocalist op een ander instrument. (Het is aan de componist om dat te beslissen en bij het gebruik van verschillende instrumenten te bepalen welke instrumenten dat zullen zijn.) De negen vocalisten en hun instrumentale begeleiders kunnen als ‘beeld’ op drie verschillende manieren worden vertoond: (a) vocalist en instrumentalist op twee aparte beeldschermen; (b) vocalist en instrumentalist samen op één beeldscherm, of (c) één beeldscherm met alleen de vocalist en de instrumentalist buiten beeld als begeleidend geluid in de ruimte.

Binnen/buiten. Het samenspel van vocalist en begeleidend instrumentalist zal ook buiten de zijgangen zelf te horen zijn: vanuit de zijgangen doorklinkend in de gang van de spelonk en buiten de spelonk zelf via de openingen van de zijgangen naar de open lucht.
Dit binnen/buiten-aspect is een intrigerend aspect, maar ook een factor van onzekerheid over hoe de negen liederen vocaal en instrumentaal op elkaar zullen gaan inwerken. In zekere mate door elkaar heen in de spelonk, meer op zichzelf in de zijgangen zelf en - stellen wij ons voor - in een meer gespreide vermenging in de open lucht buiten.

Samen of apart. Het plan is om bij het maken van de beelden geluidsopnames van de videoliederen hiermee rekening te houden en dat de audiovisuele vastlegging zó wordt gedaan, dat later besloten kan worden welke van de drie bovengenoemde opties in situ - of dat nu de grot in Cuma zelf is of niet - het beste werkt. Dat houdt in dat de vocalist en instrumentalist gescheiden, samen of apart, opgenomen zullen moetenworden.

Audiosculptuur. Wat zwaar meetelt is dat de plek in situ een archeologische vindplaats met een monumentenstatus is. Stel dat onze 'platonische' wens wel in vervulling gaat en dat de Antro ter beschikking wordt gesteld, dan zal dit ongetwijfeld de nodige problemen opleveren voor het aanbrengen van de grote hoeveelheid apparatuur en voor de bekabeling en de aanvoer van elektriciteit die voor een complexe video-installatie als deze nodig zijn.
Hoewel op alternatieve locaties (afhankelijk natuurlijk van om wat voor een locatie het gaat) dit probleem zich waarschijnlijk minder zal voordoen, is het misschien wel goed om ook op een andere manier tegen het plan aan te kijken. Daarbij kan gedacht worden aan een vereenvoudiging van het werk als installatie waarin in de zijgangen niet langer sprake is van een videosculptuur, maar van een audiosculptuur - geen audiovisueel ‘standbeeld’ maar alleen de audio van de orakelzang. Dit kan qua voorzieningen op eenvoudige wijze in de zijgangen tot stand worden gebracht.

Audio- én video-installatie/sculptuur. Met dit laatste wordt de beeldengalerij in de negen zijgangen teruggebracht tot een auditieve beeldengalerij, wat in combinatie met de overige kleinere, deels gewelfde ruimtes, op zich geen verlies aan kwaliteit of theatrale zeggingskracht tot gevolg hoeft te hebben, omdat in die collaterale ruimtes wel video-installaties en -sculpturen getoond kunnen worden. Misschien, bedenken wij nu, werkt die tweedeling - audiosculpturen in de zijgangen, video-installaties en -sculpturen in de overige ruimtes links, rechts en achterin de gang - als environmental installatie zelfs beter.

_________

*) Voor meer over het concept 'platonische fantasie' (inleiding van deel 3 van De K van Skylla, Het Werk) klik > hier.

> Uitgangspunten en vormstructuur - > Inhoudelijke structuur - > Betekenis en functie achtergrondbeeld

> Tekstmateriaal - > Deiphobe: sibillijnse Trivia / metasibille - > Collaterale werken