DE FABEL

TRIVIA SELENE

Maar zie, toen zijn hoorngeschal de zee doorklonk
en hij in overmoed de goden durfde te tarten,
had Triton, als men het geloven mag,  de uitdaging aanvaard
en de dwaas in het schuim tussen de rotsen doen verdrinken.

Vergilius Aeneis (6.171-174)

‘Vrees niet!  Hij zal gerust d’Avernushaven halen naar uw wens. Slechts één man zult g’op zee verliezen: één zal lossing zijn voor velen’ (A 5.812-15).
Een kalme zee in ruil voor één mensenleven dus, de kwestie van het zojuist nog aangeroerde zoenoffer. De vraag is eerder gesteld: waarom zou dat het leven van Palinurus, de stuurman, zijn geweest? Misenus, de trompetter, laat eveneens het leven aan het einde van de zwerftocht over zee en in de Aeneis zelf wordt de nodige twijfel geuit over de omstandigheden waaronder Misenus op dat moment om het leven is gekomen.(>*1) We hebben ook gezien dat men over het zoenoffer als zodanig eveneens sceptisch mag zijn. Volgens Connolly was de overeenkomst tussen de goddelijke moeder van Aeneas en Poseidon immers eerder 'een incident' dat ‘aan een zinsbegoocheling' toegeschreven moest worden. En we zijn het eerste deel van de fabel geëindigd met de opmerking dat Connolly het zoenoffer veeleer ziet als een kwestie van ‘aanspraken van het verstand versus die van de openbaring van de godsdienst'.
Zelf hebben wij in het voorgaande ook twijfels over het zoenoffer geuit, maar dat betekent niet dat we zonder meer Connolly’s opvattingen daarover volgen. Als mythe - verstand én openbaring - passen zowel Palinurus’ verdwijning als Misenus’ verdrinkingsdood heel goed samen in die vermeende ongerijmdheid van de zinsbegoocheling van het zoenoffer. Tenminste wanneer we, nu aan onze morgendroom een eind is gemaakt en deze in een dagdroom overgaat, bereid zijn ons ook op klaarlichte dag vanuit het punt waar wij tot nu toe zijn gebracht verder mee te laten voeren.

.

SLAAP - SELENE

Zowel Williams als Connolly wijzen op parallellen tussen de dood van Palinurus en Misenus. Beide personages laten het leven bij het einddoel van de tocht, beiden zijn min of meer naar de figuur van Elpenor uit de Odyssee van Homerus gemodelleerd en naar beiden... > lees

OFFER - MISENUS

Misenus die, nu de eindbestemming van de Trojaanse odyssee is bereikt, Triton al dan niet opzettelijk provoceert door richting zee op zijn schelp in de vorm van een trompethoorn te blazen! Ofwel de zoon van de god van de winden, die, door op een schelp te blazen waarmee Triton zeeën en rivieren tot bedaren brengt, met de zoon van Poseidon rivaliseert - en eigenlijk dus ook... > lees

IN LITORE - CUMAE

Algemeen is men het er over eens dat de plek in Italië waar de Trojanen zijn geland vlak bij het oude Cumae ligt. Van daaruit zijn het ‘slechts luttele schreden’ om bij de tempel van Apollo en de grot van de Sibille Deiphobe te komen. De kuststreek van Cumae was in die tijd... > lees

FAUCES GRAVE OLENTIS AVERNI - AFGROND

Na het oprichten van de grafterp voor Misenus en nadat het vuur van de rituele brandstapel van Misenus nagenoeg is gedoofd, gaat Aeneas op weg naar ‘de hevig stinkende mond’ van het Avernusmeer, de toegang tot de onderwereld. 'Een diep hol opende zijn wijde mond in steenrots, veilig achter pikzwart meer en duistre wouden. Vogels vlogen daar niet strafloos over: doodlijk steeg een damp uit donkre gaping hoog het luchtruim in.' > lees

VAN FABEL NAAR PARABEL - vervolg

De vuurgloed van nog smeulende offervuren bij opgaande zon boven Cumae, waar Palinurus zonder op te vallen weer de zee op gaat. De vuurgloed tijdens het ochtendgloren boven Carthago (offer- én lijkverbrandingsvuur van Dido); de Trojanen die heimelijk, maar niet onopgemerkt uitgevaren zijn. De vuurgloed van Carthago weerspiegeld in die van Cumae dus, en beide weer een weerspiegeling van de vuurgloed van het brandende Troje... > lees